Hoa tiêu là một loại hạt gia vị có nguồn gốc từ Trung Hoa. Cây hoa tiêu mọc nhiều ở các tỉnh miền núi như Tứ Xuyên, Hà Bắc, Hà Nam, Sơn Tây, Vân Nam. Do đó, hạt hoa tiêu thường được biết đến với cái tên Xuyên Tiêu (tiêu Tứ Xuyên).
Ở nước ta, cây hoa tiêu mọc nhiều nhất là ở các tỉnh miền núi như Vĩnh Phú, Lào Cai, Bắc Thái, Cao Bằng, Lạng Sơn, Hòa Bình, Nghệ Tĩnh.
Đây là loại cây nhỏ leo với phần thân hơi đen, có gai, mọc thành từng bụi. Hoa mọc thành từng chùm, hạt của chúng được phơi khô và xay thành bột làm gia vị, phần vỏ ngoài của hạt được trộn với bột ngũ vị hương.
Hoa tiêu có đặc tính đó là có vị khá cay nóng, khi bạn ngửi hay cắn thử thì sẽ có cảm giác nóng ran ran và hơi tê tê đầu lưỡi.
Hạt hoa tiêu thường được phơi khô và xay thành bột để làm gia vị, phần vỏ ngoài của hạt được dùng để thành trộn bột ngũ vị hương, trong một số món ăn người ta sử dụng nguyên hạt hoa tiêu.
Bột Hoa Tiêu thường làm gia vị cho các món nước sốt làm nên hương vị cho món ăn.
Nếu như mô tả về ẩm thực Tứ Xuyên thì không thể không nhắc đến vị cay cay mà lại thơm thanh thanh của các loại gia vị như: đinh hương, quế hồi, ớt khô, ớt tươi,… và mùi vị thơm cay của hoa tiêu.
Có một món ăn mà rất nhiều người ưa thích khi nhắc đến vị cay thơm đó chính là lẩu cay Tứ xuyên – món ăn này nổi tiếng khắp nơi bởi mùi vị đặc trưng riêng biệt của nó.
Nước dùng của món này được nấu rất cầu kỳ, có xương hầm, có ớt khô, có hoa tiêu Tứ Xuyên, giấm kết hợp cùng với thảo quả, vỏ quế, hạt thì là, đinh hương, sả,… giúp cho nước lẩu có một mùi vị thơm ngon khó quên.
Đặc biệt, nếu như bạn kết hợp hoa tiêu có tính nóng với các thực phẩm có tính hàn như các loại hải sản, cả hai sẽ kết hợp với nhau và tạo nên những tinh hoa của ẩm thực. Phơi hoa khô và nghiền thành bột dùng để chữa các triệu chứng: đau bụng do lạnh, đau bụng do kiết lỵ, đau bụng kèm theo nôn nhiều.
Có thể dùng để chữa chàm, nấm da, viêm da rất hiệu quả.
Trong y học hiện đại thì dược liệu này còn có công dụng đó là gây tê và giảm đau tại chỗ.
Có tác dụng ức chế liên cầu khuẩn dung huyết, tụ cầu vàng, thương hàn, trực khuẩn lỵ, phế song cầu khuẩn và nấm ngoài da.
Ngoài ra nó còn có tác dụng hạn chế chảy sữa ở phụ nữ đang cho con bú và sẽ giúp lợi tiểu nhẹ chỉ với một liều nhỏ geraniol.
Tuy nhiên các công dụng trên đây sẽ chỉ có hiệu quả nếu bạn sử dụng đúng liều theo chỉ dẫn của bác sĩ, hay thông thường người ta chỉ dùng khoảng 2-5g.
Lưu ý: Không dùng dược liệu này cho phụ nữ có thai.
