Các diễn giả tại Tọa đàm “Kinh tế gia vị từ góc nhìn của nhà kinh doanh” đều thống nhất trong nhận định, nền kinh tế gia vị của Việt Nam có tiềm năng rất lớn. Nhưng để phát huy được đúng tiềm năng, ngoài việc quảng bá, các doanh nghiệp còn phải làm thật tốt khâu chất lượng và đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn khắt khe của thế giới.
Mở đầu buổi tọa đàm, ông Nguyễn Trung Dũng – Chủ tịch HĐQT – TGĐ Dh Foods chia sẻ trải nghiệm của mình trong thời gian sống và làm việc ở Ba Lan, cũng như những ngày đầu khởi nghiệp trong ngành gia vị ở Việt Nam.
Ông Dũng kể, trong những năm ở Ba Lan thì gia vị Việt Nam rất hiếm hoi. Thời đó để mua một chai nước mắm có khi ông phải lái xe đi đến 400-500 cây số. Trong các siêu thị của Ba Lan chỉ có sản phẩm của doanh nghiệp Thái Lan. Những năm 1990 để tìm được sản phẩm của Việt Nam đủ tiêu chuẩn vào châu Âu thì phải nói là quá khó. Sau đó, ông cùng các đối tác là một trong những đơn vị đầu tiên xuất khẩu được mì ăn liền sang thị trường Ba Lan. ‘Sản phẩm mì ăn liền có thể nói là sản phẩm thực phẩm đầu tiên của Việt Nam đánh bật được sản phẩm của người Thái Lan ra khỏi các siêu thị ở Đông Âu” – ông Dũng nói.
Sau khi về Việt Nam và nghĩ đến chuyện khởi nghiệp, ông Dũng khi đó đã có dịp đi khắp đất nước và thấy được sự đa dạng, phong phú của gia vị trên khắp các vùng miền của Việt Nam. Ông kể: “Khi đó tôi nghĩ rằng sao gia vị Việt Nam phong phú vậy mà mình không thử. Đầu tiên chúng tôi nghĩ đến muối Tây Ninh”.
Nghĩ là làm, nhưng cái khó đầu tiên ông Dũng gặp phải là không tìm được nhà cung cấp như ý. Đến khi tìm được nhà cung cấp đáp ứng được yêu cầu thì lại gặp phải rào cản tiêu chuẩn. Ông muốn nhà cung cấp áp luôn các tiêu chuẩn khắt khe như không sử dụng màu, không dùng chất bảo quản… thì họ lắc đầu phản ứng vì “tại sao Việt Nam cho dùng màu, dùng chất bảo quản mà các anh lại không?”
Hay đến khi ông phát triển các loại gia vị Tây Bắc như chẩm chéo, mắc khén… cũng vậy. Ông Dũng kể: “Khi tôi đưa vào siêu thị họ nghi ngờ hỏi: cái này là gì vậy? Có ai mua không? Tôi nói có chứ: mấy cái này giới trẻ đang rất thích, sẽ bán được. Vậy họ nói: được rồi cho các anh vào 3 tháng không được thì ra. Đến nay chúng tôi đã đi vào hệ thống siêu thị thành công và bán rất được”.
Hiện nay, bên cạnh thị trường nội địa Dh Foods cũng đã xuất khẩu sang các thị trường Nhật Bản, Hà Lan, Đức, Mỹ… “Tuy số lượng còn ‘bé nhỏ’ thôi nhưng tôi rất tự hào khi thấy các sản phẩm gia vị của Việt Nam bán được trên các siêu thị của Nhật Bản. Tôi hi vọng Việt Nam sẽ bắt kịp ngành gia vị của Thái Lan. Vì Việt Nam đa dạng vùng miền từ miền núi đến biển và có sự giao thoa văn hóa rất đa dạng. Thế giới bây giờ họ rất chuộng các loại sản phẩm bản địa, sản phẩm mang đậm nét vùng miền văn hóa” – ông Dũng nói.
Ông Nguyễn Trung Dũng (ngoài cùng bên phải) – Chủ tịch HĐQT – TGĐ Dh Foods tìm hiểu các sản phẩm gia vị trưng bày bên lề tọa đàm.
Phải trì chí kiên nhẫn
Còn ông Phan Minh Thông – Chủ tịch HĐQT – TGĐ Phúc Sinh Group, chia sẻ về kinh nghiệm bước ra thị trường thế giới của Phúc Sinh. Điều đầu tiên khi bắt đầu khởi nghiệp cách đây hơn 20 năm là vượt ua thói quen thụ động cố hữu của doanh nghiệp Việt, bằng cách “xách balo lên và đi”. Ông tìm đến các hội chợ, tiếp xúc với các khách hàng khắp thế giới. “Đó là cách để tiếp cận với thế giới. Thứ nhất thấy họ làm đẹp quá, mình cố gắng làm đẹp như họ. Thứ hai là các tiêu chuẩn. Mình phải đáp ứng các tiêu chuẩn của họ thì mới vào thị trường của họ.”
Theo ông Thông, chất lượng theo là yếu tố quan trọng nhất. Vì làm có đẹp đến thế nào mà chất lượng kém thì không thể nào vào thị trường thế giới được. “Nguyên liệu của Việt Nam rất lớn, số 2 về gạo, số 1 tiêu, số 2 về cà phê… Cái người Việt Nam mình đang cần bây giờ là chất lượng. Giữ được chất lượng là chúng ta giữ được khách hàng, giữ được thị trường” – ông Thông khẳng định, và điều quan trọng là phải trì chí, phải biết tự nâng cấp mình lên.
“Trong quá trình hội nhập chúng ta phải nâng cấp mình lên, nâng chất lượng, kiên nhẫn hơn với giấy tờ, kiên nhẫn hơn với các tiêu chuẩn… có thể hơi khắc nghiệt, nhưng đó là sự thật, chúng ta phải chấp nhận” – ông Thông nói thêm.
Blue Son La – sản phẩm cà phê của Phúc Sinh đang được các khách hàng Hà Nội ưa chuộng.
Chia sẻ về khó khăn trong việc thuyết phục các doanh nghiệp làm theo tiêu chuẩn, bà Vũ Kim Hạnh, chủ tịch hội DN HVNCLC, trưởng ban tổ chức Lễ hội Tinh hoa Gia vị Việt nói: “Trong cuộc đời làm xúc tiến 25 năm của tôi, tôi thấy không gì khó bằng việc thuyết phục doanh nghiệp lấy tiêu chuẩn.” Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp không chịu làm tiêu chuẩn thì không thể nào hội nhập với thế giới được. “Bây giờ chúng ta làm quảng bá gia vị cho thật lớn lên rồi ra nước ngoài họ hỏi tiêu chuẩn đâu mà mình không có thì rớt từ vòng gửi xe luôn” – bà Hạnh nói thêm.
Dẫn lại kinh nghiệm của bản thân ông Thông kể, như Phúc Sinh khi mới đi ra thị trường thế giới gặp rất nhiều vấn đề, khi đó tiêu của Việt Nam không được đánh giá cao như tiêu của Ấn Độ, Brazil, Indonesia… Lúc đó chúng ta xuất khẩu tiêu thô rất nhiều, sau đó chúng tôi thấy rằng phải tập trung vào chế biến. Đến năm 2009 Phúc Sinh xây nhà máy tiệt trùng, sản xuất tiêu tiệt trùng xuất sang châu Âu. Đến nay thì Phúc Sinh đã có nhà máy tiêu sấy lạnh, có lẽ là một trong những nhà máy tiêu sấy lạnh đầu tiên trên thế giới. Giá tiêu sấy lạnh bây giờ 24 USD/kg, trong khi giá tiêu trắng chỉ có 6 USD/kg. “Mặc dù bây giờ quy mô còn nhỏ, nhưng rất có triển vọng” – ông Thông nói, và đó cũng là cơ sở cho thấy “nếu dám thay đổi thì không có nghĩa là Việt Nam không thể bắt kịp thế giới”.
Chia sẻ thêm, ông Thông cho biết, điều đau đáu nhất của Phúc Sinh bây giờ là cà phê Việt Nam, và điều đầu tiên Phúc Sinh làm với cà phê cũng là tiêu chuẩn và chất lượng. “Tại sao đi khắp thế giới họ nói Việt Nam không phải là cà phê thật, cà phê đậu bắp, cà phê đậu nành, cà phê hóa chất, hương liệu… Hiện Phúc Sinh đã xây một nhà máy ở Sơn La – nơi có dòng cà phê Arabica rất chất lượng, sử dụng máy móc và sử dụng luôn chuyên gia của Colombia – một đất nước nổi tiếng về chế biến cà phê.
Ông Phan Minh Thông – Chủ tịch HĐQT – TGĐ Phúc Sinh Group.
Gắn kết du lịch – văn hóa với ẩm thực
Chia sẻ về tầm quan trọng của việc đáp ứng tiêu chuẩn bằng kinh nghiệm thực tế xuất khẩu nước mắm, bà Ong Thị Kim Ngân – Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Khai thác thủy hải sản chế biến nước mắm Thanh Hà – Phú Quốc cho biết, khởi đầu thị trường của Thanh Hà là thị trường xuất khẩu chứ không phải nội địa. Năm 1993, công ty xuất khẩu đi Hàn Quốc. Đến năm 1998, Thanh Hà là một trong những doanh nghiệp xuất khẩu đi châu Âu, sau đó là thị trường Nhật Bản, Mỹ và Úc. “Ban đầu để được chấp nhận xuất khẩu đi châu Âu thì rất là khó khăn. Khi đó các chuyên gia châu Âu đến audit nhà máy, chúng tôi đã phải rất khó khăn để giải thích cho các chuyên gia châu Âu về quy trình sản xuất nước mắm. Sau đó rất may là nhớ ra châu Âu có sản phẩm phô mai cũng sử dụng quá trình lên men tương tự như khi chúng ta làm nước mắm”.
Không chỉ để xuất khẩu, Thanh Hà muốn dành những sản phẩm tốt nhất cho thị trường nội địa.
Nhưng bà Kim Ngân cho rằng dù khó khăn thì vẫn phải đi ra thế giới để thực sự biết họ lớn mạnh như thế nào. “Đến năm 2003-2004 Thanh Hà mới chủ động tham gia các hội chợ quốc tế. Lúc đó khá là choáng ngợp vì không nghĩ rằng thị trường nó lớn như vậy. Mà không cần phải so sánh đâu xa, so với Thái Lan thôi rất là mệt mỏi rồi” – bà Ngân nhớ lại.
Hơn nữa, theo bà Kim Ngân, đi ra thế giới cũng là để học hỏi cách họ làm, cách họ quảng bá sản phẩm. Bà Ngân lấy dẫn chứng, chẳng hạn các nước như Thái Lan, Hàn Quốc họ đã kết hợp rất tốt việc quảng bá ẩm thực với văn hóa – du lịch. “Các lễ hội du lịch họ đều kết hợp quảng bá văn hóa, ẩm thực, và sản phẩm bản địa rất hiệu quả. Họ đã làm và làm rất thành công. Đây là sự hỗ trợ cho doanh nghiệp thiết thực và hiệu quả nhất” – bà Ngân nói.
Chẳng hạn ngay như các sản phẩm của Thanh Hà bán được ra ở nước ngoài bây giờ chủ yếu là đến từ khách du lịch. “Họ đến Việt Nam, họ dùng sản phẩm của Thanh Hà, họ biết rồi, đến khi về nước họ thấy sản phẩm của Thanh Hà trên kệ hàng thì họ tìm mua” – bà Ngân chia sẻ thêm.
Tuy nhiên, cũng theo bà Ong Thị Kim Ngân, để quảng bá rộng rãi sản phẩm cho người tiêu dùng cả trong nước lẫn thế giới thì một mình doanh nghiệp không thể làm được, phải có vai trò của hội và các cơ quan xúc tiến thương mại tham gia vào thì khi đó mới có thể có sự tác động và lan tỏa đủ lớn.
Tọa đàm “Kinh tế gia vị từ góc nhìn của nhà kinh doanh” nằm trong khuôn khổ Lễ hội Tinh hoa Gia vị Việt, diễn ra từ ngày 28/4 đến 1/5, tại khu hoạt động cộng đồng tòa LandMark 81 – Vinhome Central Park, quận Bình Thạnh, TP.HCM. Lễ hội do Hội Doanh nghiệp HVNCLC, Câu lạc bộ Doanh nghiệp dẫn đầu LBC, Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM (FFA), Hiệp hội nước mắm truyền thống, và Trung tâm Bảo tồn Văn hóa Ẩm thực Việt Nam phối hợp tổ chức.
